Глаукома - хроник прогрессив күз авыруы, ул кубесенчә картларга тәэсир итә
Күз эчендәге басымның (ВГД) югары дәрәҗәсе фонында күрү нервы җепселләренең прогрессив җимерелүе белән характерлана. Авыру әкренләп, сизелмичә үсә, бу авыруны соңрак диагностикалауга һәм глаукома нәтиҗәсендә инвалидлыкның үсүенә китерә
Нинди глаукома була?
Глаукоманың 2 төп формасы бар: ачык почмаклы һәм ябык почмаклы:
- Ачык почмаклы глаукома күз эчендәге сыеклыкны чыгаручы структураларда дегенератив үзгәрешләр нәтиҗәсендә үсә, бу күз нервысының челтәркатлауда урнашкан һәм күрү нервы тишеге һәм рәшәткәле пластинка аша чыккан күз нервы җепселләренә зарарлы йогынты ясый торган кузнен эчке басмымын арттыруга китерэ. Беренчел ачык почмаклы глаукома формалары булып гади глаукома, пигментлы глаукома, псевдоэксфолиатив глаукома, нормаль басымлы глаукома тора.
- Ябык почмаклы глаукома глаукоманың әлеге формасы, күз алмасы төзелеше, аның зурлыгы, күз алмасы структураларының (могез катлау һәм тосле катлау) якын урнашуы һәм аларның алгы камера почмагында практик рәвештә кагылышы, бу күз эчендәге сыеклык агымының бозылуына китерә. Еш кына бу патология катаракта үсеше вакытында очрый,анда күз ясмыгы әкренләп зурлыгында арта, могез катлау тосле катлауга якынлаша.
Шулай ук глаукоманың катнаш формасы да бар, ул үзендә авыруның теге яки бу формасының билгеләрен дә үз эченә ала.
Глаукома беренчел һәм икенчел глаукомаларга бүленә:
- Беренчел глаукома авыруның сәбәбе күзнең дренаж системасы белән турыдан-туры бәйле һәм клиник симптомнар үсешенә кадәр үсә.
- Икенчелге глаукома башка күз (яндыру, травма, онкология, кан тамырлары) авырулары фонында, күз алмасы патологиясен китереп чыгаручы тумыштан килгән синдромнар фонында яки соматик авырулар фонында үсә.
Диагностика ысуллары
- Күрү үткенлеген билгеләү авторефрактометр һәм фороптер кулланып үткәрелә;
- Тонометрия күз эчендәге басымны (алга таба ВГД) төрле ысуллар белән үлчәү: Маклаков буенча тонометрия, Гольдман буенча тонометрия, пневмотонометрия, Icare импрессия тонометориясе. Куз басымын үлчәү ысуллары пациентка күбрәк кулланылган саен, алынган мәгълүматлар ышанычлырак була;
- Күз эчендәге басымны (ВГД) тәүлеклек монитогинг пациентның кулына күз эчендәге басымны үзлегеннән үлчәү өчен Icare (Финляндия) Аппараты бирелә. Бер атна дәвамында пациентның тәүлекнең теләсә кайсы вакытында басымны үлчәү мөмкинлеге бар, шуннан соң аппатар хәтерендә теркәлгән мәгълүматлардан доктор ВГДНЫҢ тәүлеклек тирбәлешләре графигын формалаштыра. Көндәлек үзгәрешләр дәрәҗәсе кимрәк булган саен, глаукома әкренрәк үсәчәк;
- Гониоскопия заманча контактлы линзалар кулланып, ярылы лампа ярдәмендә үткәрелә. Барлык пациентларга диагноз кую һәм дәвалау тактикасын билгеләү өчен башкарыла;
- Офтальмоскопия бинокуляр турыдан-туры булмаган асферик линзалар методикасы яки Гольдман линзасы белән турыдан-туры методика ярдәмендә күз нервысын һәм челтәркатлау нерв җепселләре катламын тикшерү;
- Стереофотография төрле линзалар һәм ярылы лампа ярдәмендә күз алмасының алгы кисәкенең һәм күз төбенең торышы теркәлә, аларны динамикада бәяләү өчен
- Күрү нервы дискының конфокаль Сканерлау офтальмоскопиясе (ДЗН) HRT - сканерлаучы лазер офтальмоскобы ярдәмендә үткәрелә. Процессны объективлаштырырга ярдәм итә, ДЗН нейроретиналь билбау күрсәткечләренең санлы кыйммәтләрен, нерв җепселләре катламының калынлыгын, ДЗН экскавациясе халәтен бирә.
- Күрү нервы һәм челтәркатлау дискының оптик когерент томографиясе (ОКТ) Heidelberg (Германия) фирмасының Spectralis OCT - томографы ярдәмендә үткәрелә, ул күз структурасын бик тиз тикшерергә һәм микро-дәрәҗәдә беренчел үзгәрешләрне ачыкларга һәм күзнең челтәркатлау һәм ДЗНның аркылы-секцион сурәтләрен алырга мөмкинлек бирә;
- Периметрия HFA (Humphrey Field Analyzer) күрү кыры анализаторы ярдәмендә үткәрелә. Периметр моделе күрү кырындагы үзгәрешләрне, шул исәптән аларның башлангыч стадияләрен дә, ышанычлы ачыклауның барлык төп мөмкинлекләрен бирә. Чөнки башлангыч стадияләрдә пациент яки башка периметрия ысуллары белән билгеләнмәгән үзәк күрү кыры дефектлары гына була. Шулай ук классик дуга периметрында күрү кырларын билгеләүнең стандарт методикасы кулланыла;
- Кератопахиметрия АКШның Alcon компаниясенеңльтратавышлы пахиметри ярдәмендә үткәрелә. Бу методика стандартлаштырылган һәм клиник тикшеренүләр өчен кабул ителә
- А-Сканерлау АКШның Alcon компаниясенең а-сканерында башкарыла торганльтратавыш методикасы. Күз алмасының озынлыгын һәм аның структураларын билгеләү өчен үткәрелә.
- Ультратавыш биомикроскопиясе (УБМ) кирәк булганда билгеләнә һәм ультратавыш диагностикасы буенча белгеч тарафыннан башкарыла.
Методы лечения глаукомы
Глаукоманы дәвалауның төп юнәлеше
– күз тамчыларын салып, күз эчендәге басымны төшерү. Төрле сәбәпләр аркасында дару препаратларын куллану мөмкин булмаган очракта лазер белән оператив дәвалау ысуллары кулланыла. Шулай ук глаукоманың башта авыруны хирургия ярдэмендэ дәвалауны таләп итүче формалары да бар.
! Онытмаска кирәк, глаукома хроник прогрессив авыру, шуңа күрә пациентны дәвалау һәм күзәтү системалы булырга тиеш. Шулай ук табиб билгеләве буенча елына ике тапкырдан да ким булмаган планлы курслар яки дедистрофик терапия үткәрергә кирәк һәм соматик, неврологик һәм терапевтик статусын исәпкә алып.
Глаукоманы хирургия белән дәвалау күрсәтмәләре:
- медикаментлар ярдэмендэ һәм (яки) лазер белән дәвалау вакытында күз эчендәге басымны тотрыкландыру булмау;
- глаукома процессының үсеше;
- лазер белән дәвалауны үткәрү мөмкин түгел; медикаментоз дәвалауны түзеп булмый.
! Онытмагыз, глаукома һәм катарактаны вакытында дәвалау күрү сәләтен сакларга мөмкинлек бирә!
Республика клиник офтальмология хастаханәсендә катаракта һәм глаукоманы бер мизгелдә дәвалау мөмкинлеге аркасында пациент алдында мондый сорау тормый: "беренче чиратта нинди авыруны дәваларга? Катаракта яки глаукома?»
- Олы яшьтәге пациентларда, гадәттә, бер үк күздә бер-берсен катлауландыра торган берничә патология барлыкка килә. Мәсәлән, 20-30% очракта глаукома катаракта белән параллель рәвештә үсә. Мондый очракларда катнаш операция үткәрелә.
- Катаракта һәм икенчел глаукома берләшкән очракта, аның нәтиҗәсе буларак, катарактаның инттратавыш факоэмульсификациясе интраокуляр линза имплантациясе белән үткәрелә. Интервенция катарактадан коткара һәм күрү үткенлеген торгыза. Интервенция глаукоманың алга таба үсешен өстәмә антиглаукома операцияләре үткәрмичә туктатырга мөмкинлек бирә.
- Әгәр катаракта инде булган глаукома фонында үсеш алган булса, берьюлы ике операция башкарыла: үтеп керми торган тирән склерэктомия глаукоманы дәвалау буенча операция һәм катарактаныңльтратавыш факоэмульсификациясе. Проникающая тирән склерэктомия глаукоманың ачык почмаклы формаларында күздәге сыеклыкның табигый балансын торгызырга, күз эчендәге басымны оптималь нормальләштерергә мөмкинлек бирә. Антиглаукома операциясенең нәтиҗәсен арттыру өчен махсус заманча дренажлар кулланыла. Ультратавыш факоэмульсификациясен үткәрү катарактадан котылырга мөмкинлек бирә.
Катаракта һәм глаукоманы бер мизгелдә дәвалау нәтиҗәсе катарактадан котылу, күрүне торгызу һәм күз эчендәге басымны нормальләштерү.
Лазер белән дәвалау:
- селектив лазер трабекулопластикасы(СЛТ)
- аргон-лазер трабекулопластикасы (АЛТП)
- YAG-лазерлы периферик иридотомия (ПИТ)
- лазерлы десцеметогониопунктура (ЛДГП)
- лазер гониопластикасы (ЛГП)
- селектив лазер трабекулопластикасы (СЛТ) шлеммов каналы проекциясе генә түгел, ә трабекуланың бөтен өлкәсенә махсус җылылык булмаган лазер нурланышы кулланып кулланыла. Шул ук вакытта селектив лазерлы трабекулопластика трабекула тукымасына термаль зыян китерми һәм аның күзәнәкләре һәм коллаген җепселләренең коагуляцион некрозын импульсның бик кыска дәвамлылыгы хисабына китерми, бу бу ысулны куллануны кабатларга мөмкинлек бирә (рецидив очрагында);
- аргон - лазер трабекулопластикасы (АЛТП) ачык почмаклы глаукома вакытында шлеммов каналы проекциясе зонасында бер үк лазер тәэсире параметрларын кулланып лазер коагулятлары салу ярдәмендә кулланыла
- YAG-лазерлы периферик иридотомия (ПИТ) фокусланган лазер нурлары ярдәмендә Салават күпере периферик өлешендә кечкенә тишек ясала. Бу тишек аша күз эчендәге сыеклык күзнең арткы кисәкләреннән алгы кисәкләренә агып китә, бу күз эчендәге басымның кискен күтәрелүенә комачаулый. Тумыштан һәм ябык почмаклы глаукома вакытында кулланыла;
- лазерлы десцеметогониопунктура (ЛДГП);
- лазер гониопластикасы (ЛГП);
Возможно комбинирование методов.
"Селектив лазер трабекулопластикасы" (алга таба СЛТ) - гади, әмма бик нәтиҗәле лазер процедурасы, ул күз эчендәге басымны төшерә һәм шуңа күрә глаукома вакытында күрсәтелә. Бу дәвалау амбулатор шартларда башкарылырга мөмкин һәм 5 минуттан артык вакыт алмый. СЛТ-ул йомшак инвазив булмаган процедура, әгәр кирәк булса, аны кабатларга мөмкинлек бирә.
СЛТ принцибы нәрсәдә?
СЛТДА энергия дәрәҗәсе түбән булган кыска лазер импульслары кулланыла. Алар меланин булган күзәнәкләргә яки күзнең дренаж зонасының пигмент күзәнәкләренә генә тәэсир итәләр. Нәтиҗәдә, дренаж зонасы тукымалары табигый рәвештә торгызыла, бу күз эчендәге сыеклык агымының яхшыруы һәм күз эчендәге басымның кимүе белән бергә бара. Башкача әйткәндә, күздән сыеклык агып чыккан канал чистартыла. Пигмент булмаган тирә-юньдәге күзәнәкләргә, шулай ук күзнең башка структураларына СЛТ процедурасы тәэсир итми. СЛТ 75-85% пациентларда күз эчендәге басымны уртача 25-30% ка кадәр төшерә. СЛТ ярдәм итмәгән очракта, башка дәвалау ысуллары кулланыла.
СЛТ операциясе ничек була?
Процедура алдыннан күзгә җирле анестезия өчен тамчылар күмеп куялар. Махсус микроскоп аша лазер нурланышы импульслары күзнең дренаж зонасының кирәкле нокталарына бик сак кына китерелә. Бөтен процесс берничә минут дәвам итә һәм пациентны сизми диярлек. СЛТДАН соң өч көн узгач, күз эчендәге басым шактый кими, 80% очракта 20-30% ка. Операциядән соң Пациентка табибта даими тикшерүләр үткәрергә кирәк.
"Лазер иридэктомиясе" - тиз һәм авыртусыз лазер хирургия процедурасы. Ул бөтенләй куркынычсыз һәм больницага керүне таләп итми. Бу ысул тар почмаклы глаукома, беренчел һәм икенчел ябык почмаклы глаукома белән авыручыларда кулланыла. Лазер иридектомиясе Салават күпере периферия бүлегендә кечкенә тишек формалаштырудан гыйбарәт. Иридектомия функциональ күзлек блогында күрсәтелә һәм күзнең арткы һәм алгы камералары арасындагы басымны тигезләүгә, алгы камера почмагын ачуга китерә.
Лазер иридектомиясе принцибы нәрсәдә?
Лазер иридектомиясе YAG лазеры ярдәмендә Салават күпере периферия бүлегендә кечкенә тишек формалаштырудан гыйбарәт. Иридектомия функциональ күзлек блогында күрсәтелә һәм күзнең арткы һәм алгы камералары арасындагы басымны тигезләүгә, алгы камера почмагын ачуга китерә. Авыртуны баса торган тамчыларны күмеп, җирле анестезия шартларында үткәрелә, берничә минут дәвам итә һәм пациент шунда ук үзенең көндәлек шөгыльләренә кайта ала. Иридектомиядән соң кайвакыт глаукомага каршы тамчылар куллану таләп ителә, операциягә кадәрге кебек.
